دستگاه تراش به انگلیسی:( lathe) ماشین ابزاری است،که برای تراشیدن و شکل دهی به قطعات چوبی و فلزی معمولاً دوار به کار میرود. به دلیل تولید اقتصادی با دقت بالا و کیفیت دستگاه تراش را در فرمها و شکلهای مختلفی میسازند اکثر قطعات ماشین الات دارای مقاطع دایرهای بوده و قابل تولید با ماشین تراش میباشند و از طرفی به منظور ارزان بودن و سرعت بالای تراشکاری نسبت به سایر روشها استفاده از ماشین تراش یک روش معمول و پر استفاده در صنعت میباشد.
ماشین تراش رایجترین ماشین ابزاری است که در عملیات تولید در مقیاس کوچک بکار می رود. انواع دیگر ماشین تراش نیز وجود دارد. در عملیات تولید در مقیاس متوسط بطور گسترده ای از ماشین سری تراش استفاده می شود. در این ماشین بجای پس دستگاه برجک شش گوش و چرخانی قرار دارد که به کمک پیچ جلوبر در طول بستر به حرکت در می آید. در سطوح ششگانه این برجک می توان انواع قلمها را نصب کرد ( در بعضی از برجکها در هر سطح 2 یا چند قلم نصب می شود ) و هر یک از آنها را به موقع، و با به چرخش درآوردن برجک به موقعیت مناسب آورد و تراشکاری را آغاز کرد. ماشین تراشهای خودکار ( تک محوری و چند محوری ) برای تولید انبوه قطعات کوچک از میله های استوانه ای مناسب اند. حرکتهای مختلف در این ماشین ها به کمک بادامکهایی که به همین منظور تراشیده شده اند کنترل می شود. کلیه عملیات، از جمله تغذیه تدریجی ماده اولیه به درون گیره فشنگی، از طریق سوراخی که در محور اصلی تعبیه شده، بطور خودکار انجام می شود. فقط در هنگام تعویض میله ماده اولیه، ماشین نیازمند مراقبت است. قطعاتی از قبیل پیچهای کوچک، که باید به تعداد زیاد تولید شوند، با استفاده از این نوع ماشینها تراشیده می شوند.
یک دستگاه تراش به سبک اولیه
عکسی از یک ماشین تراش که نشان میدهد از سال ۱۹۱۱ به همین شکل بوده و قطعاتی همچون اسپیندل، مرغک، چهارنظام و… تشکیل شدهاست